نیروی سوم و روابط خارجی ایران در سال های 1342 - 1320

از سقوط دولت رضا شاه در شهریور 1320ش تا کودتای 28 مرداد 1332ش و در ادامه آن حضور مداوم مستشاران آمریکایی باعث شد تا ایران و مردم ایران حوادث گوناگونی را در سطوح مختلف تجربه کردند. حوادثی که در هیچ کدام از آن ها نمی توان نقش آمریکا را به عنوان یک نیروی سوم و موازنه کننده ای قدرتمند نادیده گرفت و هر روز رهبران این کشور مقتدرانه تر از قبل حظور خود را به رخ سیاسیون دیگر کشورهای رقیب کشانده و کم کم خود با نوعی استعمار مدرن و محبوبیتی مردمی، به تنها استعمارگر ایران تبدیل گردید و سیاسیون داخلی کشور را از دوگانگی و دشمنی با یکدیگر خارج کرد. در این پژوهش سعی شده است تا با تکیه بر اسناد واقعی باقی مانده و بریده جراید آن دوران چگونگی حضور آمریکا به عنوان نیروی سوم و شکل گیری یک استعمار جدید به نمایش گذاشته شود. استعماری که بر خلاف استعمار کهن از محبوبیتی مردمی نیز در کنار محبوبیت های درباری برخوردار است و تمام اقشار جامعه را با خود همراه می کند و در خانه تک تک مردم وارد شده و تنها به غارت منافع مالی نمیاندیشد بلکه با تقابلات فرهنگی ریشه های اعتقادی را نیز تحت سلطه خود در میاورد. این تقابل درست زمانی اتفاق می افتد که ایران از یک سو در سطح بین الملل و مسائل خارج از کشور وقوع جنگجهانی دوم و اشغال توسط کشورهای شوروی و انگلستان را تجربه کرده و تنها با فشارهای نیروی سوم از طریق سازمان ملل است که میتواند این اشغالرا به پایان برساند و از سوی دیگر در سطح داخلی با سقوط رضا شاه و رفع محدودیت های سیاسی، آغاز حرکت های آگاهانه مردمی و همچنین قحطی و بحران اقتصادی شدید ناشی از جنگ و اشغال بیگانگان روبه رو شده و باهمراهی آمریکا به عنوان یک نیروی سومو از طریق دریافت وام و محصولاتی چون گندم و شکر از این بحران ها عبور میکند و این همراهی باعث می شود تا آمریکا به عنوان یک کشور بی طرف و نیروی سوم به محبوبیتی مردمی دست یابد و در ملی شدن صنعت نفت نیز مردم را همراهی کند تا بتواند به سادگی جایگاه خود را در ایران تثبیت کند و بی هیچ نگرانی ای بعد از تثبیت موقعیت خود و با کودتای معروف 28 مرداد چهره واقعی خود را به مردم نشان داده و به نوعی مهر پایانی بر حرکت های مردمی در این دوره باشد و با حضور دایمی خودتحولات بسیاری را در حوزه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی سراسر کشور رقم بزند. امروزه با بررسی دقیق پژوهش های تاریخی در می یابیم که همواره نیروی سوم در بسیاری از کشورهای جهان و در دنیای سیاست نقش تعین کننده ای داشته ولی در کمتر کشوری خود تبدیل به یک استعمار جدید شده است. اگرچه این پایان نامه تنها به حضور آمریکا به عنوان یک نمونه کامل نیروی سوم در روابط خارجی به طور کلی پرداخته و در سایه این تحقیق و پژوهش اصل چگونگی شکل گیری این استعمار را به نمایش گذاشته است، اما ضروری به نظر میرسد تا در مجالی اساتید و محققان به ریشه یابی عمیق تری نسبت به استعمارهای مدرن بپردازند و راه را بر تکرار آن در آینده ببندند.